MÃ ĐỀ NƯỚC-Ottelia alismoides-chữa phù thũng, hen suyễn

MÃ ĐỀ NƯỚC

Tên khác: Hẹ nước, Vợi.

Tên khoa học: Ottelia alismoides (L.) Pers.; thuộc họ Lá sắn (Hydrocharitaceae).

Tên đồng nghĩa: Boottia alata Gagnep.; Boottia bodinieri (H.Lév. & Vaniot) H.Lév. & Vaniot; Boottia lanceolata Gagnep.; Boottia thorelii Gagnep.; Damasonium alismoides (L.) R.Br.; Damasonium indicum Willd.; Damasonium javanicum Blume; Damasonium lactucifolium Planch.; Damasonium lancifolium C.Presl; Damasonium timorense Zipp. ex Span. Damasonium tranquebariense Schult.f.; Hydrocharis bodinieri H.Lév. & Vaniot; Hymenotheca latifolia Salisb.; Ottelia alata (Gagnep.) H.Li; Ottelia alismoides var. cordifolia Kuntze; Ottelia alismoides var. lacustris (Kom.) Kitag.; Ottelia alismoides f. lacustris Kom.; Ottelia alismoides var. lanceolata Kuntze; Ottelia alismoides var. oryzetorum (Kom.) Kitag.; Ottelia alismoides f. oryzetorum Kom.; Ottelia bodinieri (H.Lév. & Vaniot) Dandy; Ottelia condorensis Gagnep.; Ottelia dioecia S.Z.Yan; Ottelia ensiformis Blanco; Ottelia hoffmeisteri Klotzsch; Ottelia indica (Willd.) Planch. ex Dalzell & A.Gibson; Ottelia japonica Miq.; Ottelia javanica (Blume) Voigt; Ottelia lactucifolia (Planch.) Walp.; Ottelia lanceolata (Gagnep.) Dandy; Ottelia philippinensis Ostenf.; Ottelia thorelii (Gagnep.) Dandy; Stratiotes alismoides L.; Stratiotes quinquealatus Stokes

Mô tả (Đặc điểm thực vật): Cây thuỷ sinh, chìm. Thân ngắn mọc ngắn ở dưới nước. Lá 5-10, biến đổi rất lớn; phiến mỏng tròn, màu xanh dợt hay nâu nâu, nhẵn, đường kính 5-20cm, cuống lá dài hay ngắn là do độ sâu của nước quyết định. Hoa đơn độc mọc ở nách lá, màu trắng, ít khi hường, 6 nhị, 6 vòi nhuỵ. Bầu dưới, dài 2,5cm. Quả bế thuôn, ở mặt ngoài có 6 cánh dọc dạng làn sóng, chứa nhiều hạt.

Bộ phận dùng: Toàn cây phơi hay sấy khô (Herba Otteliae).

Sinh thái, Phân bố: Cây của nhiều miền Malaysia, được truyền vào nước ta, mọc trong các ao hồ, ở chỗ có bùn, thông thường ở ruộng nước, suối. Phân nhiều ở vùng đồng bằng.

Thu hái: Thu hái toàn cây quanh năm.

Thành phần hoá học: Trong cây có diarylheptanoid, caroten 2,6mg, vitamin C 17mg.

Tính vị, tác dụng: Vị ngọt, nhạt; có tác dụng tiêu viêm, lợi tiểu, long đờm, giải nhiệt.

Công dụng, cách dùng: Thân và lá rửa sạch, luộc qua rồi xào hoặc nấu canh ăn được. Dân gian dùng Mã đề nước chữa phù thũng, hen suyễn, lao phổi.

Tài liệu tham khảo:

Võ Văn Chi (2013), Từ điển cây thuốc Việt Nam Tập I, Nhà xuất bản Y Học

The Plant List 2013

Hoye TR1, Ayyad SE, Beckord HJ, Brown SG.s (2013); New diarylheptanoids and a hydroxylated ottelione from Ottelia alismoides; Nat Prod Commun;8(3):351-8.

Chinese Plant Names